Aspecten van de Belgische kunst na '45 - WILLEM ELIAS

  • Willem Elias
    • CV Willem Elias
    • Publicaties Willem Elias
    • 2017 – BAD – Where arts meets design
    • 2016 – DE-GENERATIES
      • De 80 kunstenaars – Willem Elias
    • HISK
    • VKE
    • VUB
    • Voordrachten
    • Contact
  • Schilderkunst
    • Abstract expressionisme of de lyrische abstractie
      • Pierre Vlerick
    • Cobra
    • Existentiële schilderkunst
      • Jan Burssens
    • Expressionisme
    • Fantastisch of magisch realisme
      • Octave Landuyt
      • Jef Van Tuerenhout
    • Fundamentele schilderkunst
      • Raoul De Keyser
      • Luc Tuymans
      • Hugo Duchateau
    • Geometrisch abstracte of conrete kunst
    • Hyperrealisme
      • Roger Wittevrongel
    • Informele kunst
    • Jonge Belgische schilderkunst
    • Narratieve schilderkunst
      • Frank Maieu
      • Fred Bervoets
    • Neo-expressionisme
    • Neo-realisme en “Ecole de Paris”
      • Jos Verdegem
    • Neoconstructivisme
    • Neosymbolisme
    • Nieuwe figuratie
      • Roger Raveel
    • Post-expressionisme en animisme
      • Armand Vanderlick
      • Henri-Victor Wolvens
    • Surrealisme
    • Transavant-garde
      • Jean Bilquin
  • Beeldhouwkunst
    • Arte Povera
    • Assemblage
    • Existentiële beeldhouwkunst
    • Kinetische kunst en op-art
    • Minimalisme
    • Neokubisme
  • Andere aspecten
    • Conceptuele kunst
      • Body Art
      • Installatiekunst
      • Kunst als maatschappijkritiek
      • Kunst en taal
      • Neodadaïsme
      • Videokunst
    • Postmodernisme
      • Kunst en massacultuur
      • Ugly Realism
    • Kunst vanuit het medium
      • Brons
      • Grafiek
      • Keramiek
      • Multimedia als nieuwe media
    • Reflecties
      • Kijken is de kunst
      • Kunst en feminisme
      • Kunst en wetenschap
  • Kunstfilosofie
  • Kunsteducatie
  • Snoecks
You are here: Home / Postmodernisme / Ugly Realism / Schone lelijkheid en vuil realisme

Schone lelijkheid en vuil realisme

5 October 2012 By Willem Elias

Schone lelijkheid (1)

Is er iets moeilijkers dan zijn ogen niet geloven? “Elk zijn waarheid” is een gedachte waarmee te leven valt. Desalniettemin worden er nog voldoende oorlogen om gevoerd. De ervaring dat wat we mooi of lelijk vinden niet “juist” zou zijn is echter ondraaglijk. “Over de smaken valt niet te twisten”, maar toch heeft deze zin uit een brief van Horatius niet belet dat dit tot op vandaag in hoge mate discussiestof is gebleven voor tafelgesprekken. Het is overigens interessant om op te merken dat vanaf de moderne kunst gebroken wordt met de opvatting dat er een verband zou zijn tussen goede kunst en goede smaak. Baudelaire was zowat de eerste om daar eind van de negentiende eeuw op te wijzen. Dit in tegenstelling tot de achttiende eeuw waarin de smaak de kern was van de kunstkritiek. Zelfs in die mate dat Shakespeare in die tijd niet toegelaten was aan de Europese hoven, omdat zijn teksten niet bepaald getuigden van goede smaak.

Wie vandaag de vestimentaire verschijning van de kunstcritici gade slaat, ziet vlug dat er ook nu geen verband is tussen goede smaak en de kennis over wat kwaliteitsvolle kunst is. Smaak is inderdaad het geheel van regels die de verhouding bepalen tussen de gebruiksvoorwerpen in de ruimste zin van het woord: kledij, interieur, vervoer, tuin, enz. Daarbij wordt rekening gehouden met wat bij wat past en met de toegelaten hoeveelheid van elk. Deze regels veranderen met de tijd en zijn verschillend al naargelang de plaats. In een Chinees restaurant gelden andere normen dan in een Franse brasserie. Doorgaans valt er ook een link te leggen met de sociale klasse waarin bepaalde regels heersen. Smaak die goed is, is dat dus enkel voor een bepaalde groep. Twee groepen kunnen goede smaak hebben en elkaar wederzijds verwijten geen of slechte smaak te hebben. Het woord “kitsch” wordt veel gebruikt om de afkeur van een andere smaak uit te drukken.

Vanaf de moderne kunst is men afgestapt van het schoonheidsideaal. Tot in het midden van de negentiende eeuw geloofde men in het bestaan ervan. Schatplichtig aan Plato was men overtuigd dat er los van de zintuiglijke ervaring ergens het model van de perfecte schoonheid bestond. De academies, niet voor niets dezelfde naam als de school waar Plato les gaf, waren de plaatsen waar dat ideaal nagestreefd en doorgegeven werd. De moderne kunst heeft gebroken met deze opvatting en wordt dan ook wel eens de “niet-meer-schone kunst” genoemd. Al wat onder de avant-garde valt, is inderdaad meestal een inbreuk op onze kijkgewoonten, verbonden aan onze smaak. Eens men die nieuwe kijk gewoon geraakt, gaat die kunst ook weer mooi worden. Er is dus niet één schoonheidscriterium, maar vele. De taak van de kunst was niet langer de schoonheid te tonen, maar haar te bevragen door alternatieven voor te stellen. Doordat dit verbonden was aan bepaalde nieuwe criteria, de zogenaamde “code”, werd het in feite toch weer een nieuwe schoonheid met eigen normen. Het is precies tegen dit uiteindelijk toch weer “schoon” geworden zijn van de modernistische kunst dat sommige postmodernistische kunstenaars hebben gereageerd.

Vuil realisme

In het begin van de jaren tachtig kreeg dit de vorm van een herleving van het expressionisme. Binnen dit expressionisme is er een stroming die haar uitdrukkingskracht gezocht heeft in een gewilde, anders zou het uiteraard geen kunst zijn, in de hand gehouden slordigheid. Deze onderafdeling kreeg zelfs de naam “Ugly Realists” mee. Vanuit de losse pols werden vaak schetsmatige beelden gemaakt. Hier en daar druipt de verf in lijntjes naar omlaag. Gewild maar weliswaar door de zwaartekracht geleid. In België is Walter Swennen (1946) hiervan een goed voorbeeld. Dit soort schilderkunst van het begin van de jaren tachtig zette vooral een vrolijke toon op. Het waren uitingen van wat men al eens de “schildersdrift” noemde.

Naar de jaren negentig toe wordt de schilderkunst minder vrolijk. De vraag naar de spanning schoonheid-lelijkheid wordt grimmiger gesteld. Ze wordt immers meer bekeken vanuit een maatschappelijke probleemstelling, overigens een kenmerk van dat decennium. De hogergenoemde Sigmar Polke heeft in zijn werk deze evolutie meegevolgd. In België is Werner Mannaers een goed voorbeeld van deze relatie met de schilderkunst.

1) M. Gagnebin, Fascination de la Laideur, Lausanne,1978

© 2012, Willem Elias. All rights reserved. On republishing this article you must provide a link to the original article on www.belgischekunst.be.

Print Friendly, PDF & Email

Filed Under: Ugly Realism Tagged With: Werner Mannaers

Kunstenaars

Albert Saverys Anne Bonnet Anto Carte Antoine Mortier Antoon De Clerck Armand Vanderlick Auguste Mambour Bart Decq Bram Bogart Camiel Van Breedam Camille D'Havé Carmen Dionyse Chantal Grard Christian Dotremont Colin Waeghe Constant Permeke E.L.T. Mesens Edgart Tytgat Emile Desmedt Englebert Van Anderlecht Enk De Kramer Erna Verlinden Etienne Desmet Fik Van Gestel Florence Fréson Frank Maieu Frank Steyaert Fred Bervoets Fred Eerdekens Gaston Bertrand Gauthier Hubert George Grard Gilbert Swimberghe Gudny Rosa Ingimarsdottir Guillaume Bijl Guy Degobert Guy Leclercq Guy Rombouts Guy Vandenbranden Hans Vandekerckhove Henri-Victor Wolvens Hilde Van Sumere Hubert Malfait Hugo Duchateau Ingrid Ledent Jacques Moeschal Jan Burssens Jan Cox Jane Graverol Jan Van Den Abbeel Jan Vercruysse Jean-Georges Massart Jean-Paul Laenen Jean Bilquin Jean Brusselmans Jef Van Tuerenhout Jo Delahaut Joseph Lacosse Jos Verdegem José Vermeersch Jozef Peeters Karel Dierickx Karin Hanssen Koen van den Broek Koen Vanmechelen Lieve De Pelsmaeker Liliane Vertessen Luc De Blok Luc Hoenraet Luc Peire Luc Tuymans Marcel Broodthaers Marcel Mariën Marc Lambrechts Marc Mendelson Marianne Berenhaut Marie-Jo Lafontaine Mark Cloet Maurice Wyckaert Maxime Van De Woestyne Merlin Spie Michel Buylen Michel Seuphor Mig Quintet Octave Landuyt Panamarenko Paul Delvaux Paul Gees Paul Van Gysegem Peter Beyls Peter De Cupere Peter Weidenbaum Philippe Vandenberg Pierre Alechinsky Pierre Caille Pierre Vlerick Piet Stockmans Pol Bury Raoul De Keyser René Barbaix René Magritte Roel D'Haese Roger Raveel Roger Somville Roger Wittevrongel Roland Van den Berghe Ronny Delrue Serge Vandercam Tinka Pittoors Tjok Dessauvage Ulrike Bolenz vandekerckhove vandenberg Victor Leclercq Victor Servranckx Walter De Rycke Walter Leblanc Werner Mannaers Wim Delvoye Yves Zurstrassen

Geen kunst of filosofie zonder een goed glas wijn

Zoeken op Belgischekunst.be

Recente berichten

  • Peter Beyls, co-creatie tussen mens en machine
  • Magritte en de vrije gedachte
  • Uit de schaduw: de ontwikkeling van kunsten en cultuureducatie in de vrije tijd in Vlaanderen
  • Kunsteducatie duurt het langst
  • Over kunst- en cultuureducatie in musea en erfgoedorganisaties in Vlaanderen
  • De kunstenaar als kunsteducator, Mark Cloet als artistiek spelontwikkelaar en spelleider.
  • Mark Cloet speelt met bakens in de ruimte.
  • Willem Elias kijkt naar Colin Waeghe – juni 2020

Hier kan je zoeken naar de naam van de kunstenaar waar je informatie over wil:

Kunstenaars

Mobile responsive

Belgischekunst.be is een project van Willem Elias en Rudi D’Hauwers en is ontwikkeld volgens het principe van ‘mobile responsive design’. Je leest waar en wanneer je wil op elk toestel van laptop tot ipad en smartphone.

 

  • Willem Elias
  • Inleiding
  • Portfolio
  • Galerij
  • Reflecties
  • Boeken
  • Contact

Return to top of page

Copyright Willem Elias © 2022 · Concept: Rudi DHauwers · Built on the Genesis Framework by StudioPress · WordPress · Log in

nl Dutch
nl Dutchen Englishfr Frenchde Germanit Italianes Spanish