Aspecten van de Belgische kunst na '45 - WILLEM ELIAS

  • Willem Elias
    • CV Willem Elias
    • Publicaties Willem Elias
    • 2017 – BAD – Where arts meets design
    • 2016 – DE-GENERATIES
      • De 80 kunstenaars – Willem Elias
    • HISK
    • VKE
    • VUB
    • Voordrachten
    • Contact
  • Schilderkunst
    • Abstract expressionisme of de lyrische abstractie
      • Pierre Vlerick
    • Cobra
    • Existentiële schilderkunst
      • Jan Burssens
    • Expressionisme
    • Fantastisch of magisch realisme
      • Octave Landuyt
      • Jef Van Tuerenhout
    • Fundamentele schilderkunst
      • Raoul De Keyser
      • Luc Tuymans
      • Hugo Duchateau
    • Geometrisch abstracte of conrete kunst
    • Hyperrealisme
      • Roger Wittevrongel
    • Informele kunst
    • Jonge Belgische schilderkunst
    • Narratieve schilderkunst
      • Frank Maieu
      • Fred Bervoets
    • Neo-expressionisme
    • Neo-realisme en “Ecole de Paris”
      • Jos Verdegem
    • Neoconstructivisme
    • Neosymbolisme
    • Nieuwe figuratie
      • Roger Raveel
    • Post-expressionisme en animisme
      • Armand Vanderlick
      • Henri-Victor Wolvens
    • Surrealisme
    • Transavant-garde
      • Jean Bilquin
  • Beeldhouwkunst
    • Arte Povera
    • Assemblage
    • Existentiële beeldhouwkunst
    • Kinetische kunst en op-art
    • Minimalisme
    • Neokubisme
  • Andere aspecten
    • Conceptuele kunst
      • Body Art
      • Installatiekunst
      • Kunst als maatschappijkritiek
      • Kunst en taal
      • Neodadaïsme
      • Videokunst
    • Postmodernisme
      • Kunst en massacultuur
      • Ugly Realism
    • Kunst vanuit het medium
      • Brons
      • Grafiek
      • Keramiek
      • Multimedia als nieuwe media
    • Reflecties
      • Kijken is de kunst
      • Kunst en feminisme
      • Kunst en wetenschap
  • Kunstfilosofie
  • Kunsteducatie
  • Snoecks
You are here: Home / Reflecties / Regels van de kunst / Een kunstwerk is een teken zonder vaste betekenis

Een kunstwerk is een teken zonder vaste betekenis

2 September 2012 By Willem Elias

De regels van de kunst zijn niet allemaal volledig formuleerbaar, het zijn slechts richtlijnen om beter te kunnen kijken naar het spel dat kunst heet. Wie niet bereid is de spelregels te volgen kan ze ook negeren, maar speelt dan niet mee. Een kunstwerk heeft iets van een labyrint, men heeft een rode draad nodig om er aan uit te geraken. Het is een raadsel dat men niet enkel oplost met er naar te raden. Gelukkig zijn er vele oplossingen. De oorsprong van deze veelheid aan betekenissen is gelegen in het feit dat de kunst vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw niet meer de vanzelfsprekende uitdrukking is van een bepaalde gemeenschap. De kunstenaar brengt vanaf dan via een eigen stijl zijn eigen boodschappen. Dit vergt een bijzondere inspanning.

Enigszins in tegenstrijd met het elders gevoerde pleidooi dat hedendaagse kunst gemakkelijk te begrijpen is, zou ik in de eerste regel willen stellen dat het niet te verwonderen is dat vele kunstwerken niet onmiddellijk of zelfs nooit begrepen worden. Iedereen vindt het normaal zes jaar lang twee maal per week drie uur les te volgen om een vreemde taal te leren. Niemand is verwonderd een sport niet te begrijpen, wanneer hij de spelregels niet kent. Waarom zou men de taal en de spelregels van kunst dan onmiddellijk moeten begrijpen zonder enig leerproces ? Mijn bewering is dat ze gemakkelijk te leren vallen.

Een kunstwerk is een teken zonder vaste betekenis. Er is natuurlijk de “bedoeling” van de kunstenaar,de betekenis die hij er zelf heeft willen inleggen en die in mindere of meerdere mate duidelijk is. Sinds de impressionisten speelt die uitdrukkelijke duidelijkheid geen rol meer. Men wil de werkelijkheid niet meer voorstellen zoals ze in de realiteit herkenbaar is, maar zoals men ze op een bepaald moment ziet. De toeschouwer moet het werk in zijn hoofd voltooien. Wanneer men de eerste keer een Monet ziet, duurt het even voor men door heeft dat het hier om een vijver gaat.

Het kunstwerk is open. Het ontleent in grote mate zijn betekenis aan de interpretatie die de toeschouwer er aan geeft. In feite is die interpretatie oneindig, vandaar dat men een kunstwerk ook levenslang graag kan zien. Het verschilt ook van toeschouwer tot toeschouwer. Men zou kunnen zeggen dat een kunstwerk evenveel betekenissen heeft als er toeschouwers zijn. Die openheid maakt dat men zich in zekere zin niet kan vergissen. Psychologen hebben erop gewezen dat de toeschouwer liefst naar zo’n interessant mogelijke interpretatie zoekt. Dus het gevaar is vrij klein dat de zoektocht naar betekenis totaal willekeur is.

Het verschil in interpretatie hangt af van wat de toeschouwer weet en wat hij in zijn leven al ervaren heeft. Het eerste kan leiden tot onbegrip. Hoe meer men weet hoe interessanter het kunstwerk. Wat men niet weet kan men leren. Maar hier schuilen uiteraard mogelijke beperkingen. De levenservaring als bron om het leven te begrijpen is daarentegen onuitputtelijk. Soms is er veel ervaring nodig, soms kan deze zeer miniem zijn. Elke mens doet met meer of mindere regelmaat dagelijks de nodige ervaring op om de Cloaca van Wim Delvoye, een machine die de spijsvertering met alles erop en eraan uitvoert, aan den lijve te ondervinden. Een bijzonder expliciet kunstwerk dus. Zelf had ik oog in oog met die enorme machine echter een religieuze ervaring alsof ik aanwezig was geweest bij de schepping van het leven zelf. Om dit te begrijpen zou men dan het bijzonder interessante thema moeten bestuderen van de relatie tussen hedendaagse kunst en religie. Het kan uiteraard ook bekeken worden vanuit de problematiek van de verwantschap en het verschil tussen kunst en wetenschap: de kunstenaar als uitvinder. Het is duidelijk dat naarmate men het in een andere context plaatst het werk een andere betekenis krijgt. Ook dit proces is oneindig.

© 2012, Willem Elias. All rights reserved. On republishing this article you must provide a link to the original article on www.belgischekunst.be.

Print Friendly, PDF & Email

Filed Under: Regels van de kunst

Kunstenaars

Albert Saverys Anne Bonnet Anto Carte Antoine Mortier Antoon De Clerck Armand Vanderlick Auguste Mambour Bart Decq Bram Bogart Camiel Van Breedam Camille D'Havé Carmen Dionyse Chantal Grard Christian Dotremont Colin Waeghe Constant Permeke E.L.T. Mesens Edgart Tytgat Emile Desmedt Englebert Van Anderlecht Enk De Kramer Erna Verlinden Etienne Desmet Fik Van Gestel Florence Fréson Frank Maieu Frank Steyaert Fred Bervoets Fred Eerdekens Gaston Bertrand Gauthier Hubert George Grard Gilbert Swimberghe Gudny Rosa Ingimarsdottir Guillaume Bijl Guy Degobert Guy Leclercq Guy Rombouts Guy Vandenbranden Hans Vandekerckhove Henri-Victor Wolvens Hilde Van Sumere Hubert Malfait Hugo Duchateau Ingrid Ledent Jacques Moeschal Jan Burssens Jan Cox Jane Graverol Jan Van Den Abbeel Jan Vercruysse Jean-Georges Massart Jean-Paul Laenen Jean Bilquin Jean Brusselmans Jef Van Tuerenhout Jo Delahaut Joseph Lacosse Jos Verdegem José Vermeersch Jozef Peeters Karel Dierickx Karin Hanssen Koen van den Broek Koen Vanmechelen Lieve De Pelsmaeker Liliane Vertessen Luc De Blok Luc Hoenraet Luc Peire Luc Tuymans Marcel Broodthaers Marcel Mariën Marc Lambrechts Marc Mendelson Marianne Berenhaut Marie-Jo Lafontaine Mark Cloet Maurice Wyckaert Maxime Van De Woestyne Merlin Spie Michel Buylen Michel Seuphor Mig Quintet Octave Landuyt Panamarenko Paul Delvaux Paul Gees Paul Van Gysegem Peter Beyls Peter De Cupere Peter Weidenbaum Philippe Vandenberg Pierre Alechinsky Pierre Caille Pierre Vlerick Piet Stockmans Pol Bury Raoul De Keyser René Barbaix René Magritte Roel D'Haese Roger Raveel Roger Somville Roger Wittevrongel Roland Van den Berghe Ronny Delrue Serge Vandercam Tinka Pittoors Tjok Dessauvage Ulrike Bolenz vandekerckhove vandenberg Victor Leclercq Victor Servranckx Walter De Rycke Walter Leblanc Werner Mannaers Wim Delvoye Yves Zurstrassen

Geen kunst of filosofie zonder een goed glas wijn

Zoeken op Belgischekunst.be

Recente berichten

  • Peter Beyls, co-creatie tussen mens en machine
  • Magritte en de vrije gedachte
  • Uit de schaduw: de ontwikkeling van kunsten en cultuureducatie in de vrije tijd in Vlaanderen
  • Kunsteducatie duurt het langst
  • Over kunst- en cultuureducatie in musea en erfgoedorganisaties in Vlaanderen
  • De kunstenaar als kunsteducator, Mark Cloet als artistiek spelontwikkelaar en spelleider.
  • Mark Cloet speelt met bakens in de ruimte.
  • Willem Elias kijkt naar Colin Waeghe – juni 2020

Hier kan je zoeken naar de naam van de kunstenaar waar je informatie over wil:

Kunstenaars

Mobile responsive

Belgischekunst.be is een project van Willem Elias en Rudi D’Hauwers en is ontwikkeld volgens het principe van ‘mobile responsive design’. Je leest waar en wanneer je wil op elk toestel van laptop tot ipad en smartphone.

 

  • Willem Elias
  • Inleiding
  • Portfolio
  • Galerij
  • Reflecties
  • Boeken
  • Contact

Return to top of page

Copyright Willem Elias © 2022 · Concept: Rudi DHauwers · Built on the Genesis Framework by StudioPress · WordPress · Log in

nl Dutch
nl Dutchen Englishfr Frenchde Germanit Italianes Spanish