Aspecten van de Belgische kunst na '45 - WILLEM ELIAS

  • Willem Elias
    • CV Willem Elias
    • Publicaties Willem Elias
    • 2017 – BAD – Where arts meets design
    • 2016 – DE-GENERATIES
      • De 80 kunstenaars – Willem Elias
    • HISK
    • VKE
    • VUB
    • Voordrachten
    • Contact
  • Schilderkunst
    • Abstract expressionisme of de lyrische abstractie
      • Pierre Vlerick
    • Cobra
    • Existentiële schilderkunst
      • Jan Burssens
    • Expressionisme
    • Fantastisch of magisch realisme
      • Octave Landuyt
      • Jef Van Tuerenhout
    • Fundamentele schilderkunst
      • Raoul De Keyser
      • Luc Tuymans
      • Hugo Duchateau
    • Geometrisch abstracte of conrete kunst
    • Hyperrealisme
      • Roger Wittevrongel
    • Informele kunst
    • Jonge Belgische schilderkunst
    • Narratieve schilderkunst
      • Frank Maieu
      • Fred Bervoets
    • Neo-expressionisme
    • Neo-realisme en “Ecole de Paris”
      • Jos Verdegem
    • Neoconstructivisme
    • Neosymbolisme
    • Nieuwe figuratie
      • Roger Raveel
    • Post-expressionisme en animisme
      • Armand Vanderlick
      • Henri-Victor Wolvens
    • Surrealisme
    • Transavant-garde
      • Jean Bilquin
  • Beeldhouwkunst
    • Arte Povera
    • Assemblage
    • Existentiële beeldhouwkunst
    • Kinetische kunst en op-art
    • Minimalisme
    • Neokubisme
  • Andere aspecten
    • Conceptuele kunst
      • Body Art
      • Installatiekunst
      • Kunst als maatschappijkritiek
      • Kunst en taal
      • Neodadaïsme
      • Videokunst
    • Postmodernisme
      • Kunst en massacultuur
      • Ugly Realism
    • Kunst vanuit het medium
      • Brons
      • Grafiek
      • Keramiek
      • Multimedia als nieuwe media
    • Reflecties
      • Kijken is de kunst
      • Kunst en feminisme
      • Kunst en wetenschap
  • Kunstfilosofie
  • Kunsteducatie
  • Snoecks
You are here: Home / Schilderkunst / Fundamentele schilderkunst / De fundamentele schilderkunst – definitie

De fundamentele schilderkunst – definitie

24 November 2008 By Willem Elias

Men zou kunnen stellen dat de vertegenwoordigers van de “fundamentele schilderkunst” synthesen, combinaties en variaties op deze geschiedenis van de ab­stracte kunst hebben gemaakt. Mooi voorbeeld hiervan zijn vierkanten die met een duidelijk herkenbaar handschrift geschilderd zijn. Hun naam hebben ze te danken aan de gelijkgestemde titel van een tentoonstelling (1975) in het Stedelijk Museum van Amsterdam (2). In andere talen spreekt men van “Essential Painting, Silent Art, Analytische Malerei”, of nog het mooist in het Italiaans: “Pittura Pittura”. Als internationale namen vallen: Alan Charlton, Brice Marden, Robert Ryman en vooral ook Gerhard Richter.

Men zou eventueel nog een opdeling kunnen maken in drie varianten. Basisprincipe is dat men tot de meest materialistische opvattingen komt over wat een schilderij is, namelijk een drager met verf erop. Deze kan men aanbrengen via lagen over elkaar waarbij de moeilijkheidsgraad er vooral ook uit bestaat te bepalen wanneer men stopt. Een tweede invulling bestaat erin de verf schijnbaar de vrije loop te laten. Ten slotte leunt deze benadering ook vaak aan bij de idee van het maken van verfstaalkaarten. In dit laatste geval wordt het statische van het vlakmatige benadrukt.

Samengevat mag men verder het volgende nog stellen als kenmerkend voor de “fundamentele schilderkunst”. Het materiaal en de wijze waarop het aangebracht wordt “is” het schilderij, al de rest is literatuur. Deze schilderswijze is een zoektocht naar de schilderkundige grondslag, er wordt geëxperimenteerd met materiaal, het effect van het formaat, de niet evidente verhoudingen tussen vorm en lijn. Er is doorgaans weinig tot geen zichtbaar verband met de wereld buiten het schilderij. Tenzij als een gevolg van een fundamentele benadering, namelijk het semiotische uitgangspunt dat de materiële vorm zelf haar eigen specifieke bijdrage levert aan de inhoud. Een schilderij met acrylverf geeft andere effecten dan een met olieverf. Daar is ook de kleur. Wetenschappers vertellen ons dat er zowat tien miljoen subtiele kleurschakeringen zijn, waarvoor overigens geen woorden te vinden zijn. Met zo’n honderd nuances moeten we het stellen, tenzij we bij de dichter te rade gaan. Onze perceptie van kleuren wordt bepaald door de taal, zoals de taal op haar beurt weer wordt bepaald door de manier waarop de maatschappij waardensystemen ontwikkelt. Men kan nationaliteiten op basis van zeven kleuren via vlaggen duidelijk maken. En allicht is dat een maatschappelijke keuze voor duidelijkheid. Maar kunst gaat in tegen de sociale codes en de algemene categorisering en ze verruimt onze ervaringswereld door ons kleurvarianten te tonen die niet in het maatschappelijke signalensysteem ingekapseld zitten. De fundamentele schilderkunst heeft deze taak bijzonder nauw ter harte genomen. Die zoektocht naar fundamenten maakt het werk ook zeer sober. Minimaal wordt kleurtje bij kleurtje onderzocht op hun effecten als vlak of als lijn. De vlakken geven dan vaak een indruk van neutraliteit, bijna-objectiviteit, als waren ze vooraf wetenschappelijk berekend. De lijnen daarentegen zijn een en al spoor van de persoonlijkheid, registratie van de subjectiviteit, in staat om de duimafdruk te vervangen.

In België zijn er meerdere vertegenwoordigers van deze stroming. Zo, bijvoorbeeld Marie-Jo Lafontaine in een deel van haar werk; Jean Bilquin in de periode 1979-1982; Enk De Kramer via etsplaten; en uiteraard heeft de postmoderne generatie niet nagelaten hier verder op in te spelen, zo bv. Luc Tuymans, Werner Mannaers8 en Bart Vandevijere. We zullen het nu over twee Vlaamse boegbeelden hebben, nl. Raoul De Keyser en Hugo Duchateau (3).

2) Zie: E. de Wilde e.a., Fundamentele schilderkunst, Fundamental painting, catalogus, Stedelijk Museum Amsterdam, 25-4 tot 22-5-1975
3) Zie: S. Jacobs, “Raoul De Keyser, Paintings 1980 – 1988”, Ludion, Gent, 2000. M. Baudson e.a., “Hugo Duchateau”, Roularta Art Books, Brussel, 1991

© 2008 – 2012, Willem Elias. All rights reserved. On republishing this article you must provide a link to the original article on www.belgischekunst.be.

Print Friendly, PDF & Email

Filed Under: Fundamentele schilderkunst Tagged With: Hugo Duchateau, Luc Tuymans, Raoul De Keyser

Kunstenaars

Albert Saverys Anne Bonnet Anto Carte Antoine Mortier Antoon De Clerck Armand Vanderlick Auguste Mambour Bart Decq Bram Bogart Camiel Van Breedam Camille D'Havé Carmen Dionyse Chantal Grard Christian Dotremont Colin Waeghe Constant Permeke E.L.T. Mesens Edgart Tytgat Emile Desmedt Englebert Van Anderlecht Enk De Kramer Erna Verlinden Etienne Desmet Fik Van Gestel Florence Fréson Frank Maieu Frank Steyaert Fred Bervoets Fred Eerdekens Gaston Bertrand Gauthier Hubert George Grard Gilbert Swimberghe Gudny Rosa Ingimarsdottir Guillaume Bijl Guy Degobert Guy Leclercq Guy Rombouts Guy Vandenbranden Hans Vandekerckhove Henri-Victor Wolvens Hilde Van Sumere Hubert Malfait Hugo Duchateau Ingrid Ledent Jacques Moeschal Jan Burssens Jan Cox Jane Graverol Jan Van Den Abbeel Jan Vercruysse Jean-Georges Massart Jean-Paul Laenen Jean Bilquin Jean Brusselmans Jef Van Tuerenhout Jo Delahaut Joseph Lacosse Jos Verdegem José Vermeersch Jozef Peeters Karel Dierickx Karin Hanssen Koen van den Broek Koen Vanmechelen Lieve De Pelsmaeker Liliane Vertessen Luc De Blok Luc Hoenraet Luc Peire Luc Tuymans Marcel Broodthaers Marcel Mariën Marc Lambrechts Marc Mendelson Marianne Berenhaut Marie-Jo Lafontaine Mark Cloet Maurice Wyckaert Maxime Van De Woestyne Merlin Spie Michel Buylen Michel Seuphor Mig Quintet Octave Landuyt Panamarenko Paul Delvaux Paul Gees Paul Van Gysegem Peter Beyls Peter De Cupere Peter Weidenbaum Philippe Vandenberg Pierre Alechinsky Pierre Caille Pierre Vlerick Piet Stockmans Pol Bury Raoul De Keyser René Barbaix René Magritte Roel D'Haese Roger Raveel Roger Somville Roger Wittevrongel Roland Van den Berghe Ronny Delrue Serge Vandercam Tinka Pittoors Tjok Dessauvage Ulrike Bolenz vandekerckhove vandenberg Victor Leclercq Victor Servranckx Walter De Rycke Walter Leblanc Werner Mannaers Wim Delvoye Yves Zurstrassen

Geen kunst of filosofie zonder een goed glas wijn

Zoeken op Belgischekunst.be

Recente berichten

  • Peter Beyls, co-creatie tussen mens en machine
  • Magritte en de vrije gedachte
  • Uit de schaduw: de ontwikkeling van kunsten en cultuureducatie in de vrije tijd in Vlaanderen
  • Kunsteducatie duurt het langst
  • Over kunst- en cultuureducatie in musea en erfgoedorganisaties in Vlaanderen
  • De kunstenaar als kunsteducator, Mark Cloet als artistiek spelontwikkelaar en spelleider.
  • Mark Cloet speelt met bakens in de ruimte.
  • Willem Elias kijkt naar Colin Waeghe – juni 2020

Hier kan je zoeken naar de naam van de kunstenaar waar je informatie over wil:

Kunstenaars

Mobile responsive

Belgischekunst.be is een project van Willem Elias en Rudi D’Hauwers en is ontwikkeld volgens het principe van ‘mobile responsive design’. Je leest waar en wanneer je wil op elk toestel van laptop tot ipad en smartphone.

 

  • Willem Elias
  • Inleiding
  • Portfolio
  • Galerij
  • Reflecties
  • Boeken
  • Contact

Return to top of page

Copyright Willem Elias © 2022 · Concept: Rudi DHauwers · Built on the Genesis Framework by StudioPress · WordPress · Log in

nl Dutch
nl Dutchen Englishfr Frenchde Germanit Italianes Spanish