Aspecten van de Belgische kunst na '45 - WILLEM ELIAS

  • Willem Elias
    • CV Willem Elias
    • Publicaties Willem Elias
    • 2017 – BAD – Where arts meets design
    • 2016 – DE-GENERATIES
      • De 80 kunstenaars – Willem Elias
    • HISK
    • VKE
    • VUB
    • Voordrachten
    • Contact
  • Schilderkunst
    • Abstract expressionisme of de lyrische abstractie
      • Pierre Vlerick
    • Cobra
    • Existentiële schilderkunst
      • Jan Burssens
    • Expressionisme
    • Fantastisch of magisch realisme
      • Octave Landuyt
      • Jef Van Tuerenhout
    • Fundamentele schilderkunst
      • Raoul De Keyser
      • Luc Tuymans
      • Hugo Duchateau
    • Geometrisch abstracte of conrete kunst
    • Hyperrealisme
      • Roger Wittevrongel
    • Informele kunst
    • Jonge Belgische schilderkunst
    • Narratieve schilderkunst
      • Frank Maieu
      • Fred Bervoets
    • Neo-expressionisme
    • Neo-realisme en “Ecole de Paris”
      • Jos Verdegem
    • Neoconstructivisme
    • Neosymbolisme
    • Nieuwe figuratie
      • Roger Raveel
    • Post-expressionisme en animisme
      • Armand Vanderlick
      • Henri-Victor Wolvens
    • Surrealisme
    • Transavant-garde
      • Jean Bilquin
  • Beeldhouwkunst
    • Arte Povera
    • Assemblage
    • Existentiële beeldhouwkunst
    • Kinetische kunst en op-art
    • Minimalisme
    • Neokubisme
  • Andere aspecten
    • Conceptuele kunst
      • Body Art
      • Installatiekunst
      • Kunst als maatschappijkritiek
      • Kunst en taal
      • Neodadaïsme
      • Videokunst
    • Postmodernisme
      • Kunst en massacultuur
      • Ugly Realism
    • Kunst vanuit het medium
      • Brons
      • Grafiek
      • Keramiek
      • Multimedia als nieuwe media
    • Reflecties
      • Kijken is de kunst
      • Kunst en feminisme
      • Kunst en wetenschap
  • Kunstfilosofie
  • Kunsteducatie
  • Snoecks
You are here: Home / Schilderkunst / Transavant-garde / De transavant-garde

De transavant-garde

1 September 2008 By Willem Elias

De door Jencks voorgestelde term “post­avant-garde” heeft niet echt ingang gevonden. Misschien kan hij gebruikt worden als de ruimste indeling van alle reacties op het avant-garde imperialisme. Eén van deze reacties is de transavant-garde, een naam die wel is ingeburgerd geraakt. Concreet wordt deze stroming verbonden aan een groep Italiaanse schilders, die eind de jaren zeventig door de criticus Bonito Oliva samengebracht en gepromoot werd, namelijk Chia (1946), Clemente (1952), Cucchi (1949) en Paladino (1948). Het is een vorm van het “nieuwe schilderen” op een neo-expressionistische wijze, zoals zich dat rond 1980 als een verhoogde belangstelling voor de schilderkunst manifesteerde. Er was toen werkelijk sprake van een schildersdrift als reactie tegen de conceptuele kunst die het creatieproces tot een verstandelijke bedoening herleid had, zonder dat een materiële concretisering nodig werd bevonden. En ook tegen het “minimalisme” en de “Arte Povera”, twee stromingen die de grenzen uitprobeerden van de soberheid die toch net nog kunst mag genoemd worden, volgens het “minder is meer” principe. Hiertegen ontsponnen zij een kleurrijke schilderkunst met een liefde voor de verfmaterie, die verleidt tot aanraking. Hoewel hoofdzakelijk de nadruk ligt op het expressieve, wordt toch verwezen naar zeer vele andere stijlen. Deze kunnen zonder duidelijke overgangen met elkaar verweven zijn of naast elkaar voorkomen als beeldcitaten. Het figuratieve wordt vaak ingebed tussen abstracte vlakken. Als goede vertellers roepen ze geregeld beelden op uit de mythologieën van o.a. de Oudheid. De eigen subjectieve ervaringen staan centraal. Ook het “nieuwe” wordt beperkt tot de eigenheid van hun persoon. De betrachting om een kunsthistorische heldendaad te stellen, m.a.w. de eerste willen zijn om dit of dat te doen, is niet langer een criterium. Ze hermaken wat al bestaat op hun eigen manier. Naast het schilderen doen ze dat ook via beeldhouwwerken. Sommige bronzen worden frivool doordat ze luchtig bijgekleurd worden.

Oliva heeft er ook de kunsttheoretische basis voor opgesteld.(4) Volgens hem was de “transavanguardia” op dat ogenblik de enig mogelijke avant-garde. Wat hem terecht stoort in de avant-garde is de idee dat er vooruitgang in de kunst zou bestaan. Het is een vorm van historisch optimisme om te denken dat de ontwikkeling van de kunst zou verlopen als een evolutie, volgens een continue lijn. De kunst die Oliva ‘transavanguardia’ noemt, getuigt – meent hij – van een voortdurend verlangen naar verandering. In tegenstelling tot de dematerialisering van het werk van de conceptuele kunst, opteert ze voor een eerherstel van de manuele vaardigheid. Deze gaat gepaard met het plezier van de uitvoering, waardoor de schilderstraditie weer tot de kunst is gaan behoren. De waarde van de kunst van de transavant-garde is het “eclecticisme”, d.w.z. dat de kunstenaar vrij kan kiezen uit de bestaande stijlen en deze naar zijn hand kan zetten. Het is geen beweging, maar een artistieke houding. Ze wenst twee niveaus van cultuur te verenigen: de hogere cultuur die voorwerp is geweest van de avant-garde en de lagere cultuur, die een product is van de verbeelding en de massabeschaving. De transavant-garde beschouwt de picturale taal als een middel tot verandering, als een overgang van het ene werk naar een ander, van de ene stijl naar de andere, als het ware een nomadendom van visuele beelden. In deze zwervershouding wordt geen enkel definitief aanknopingspunt in acht genomen. Tot hier Oliva. Een interessante theorie die echter te veel verbonden is aan het onmiddellijk interpreteren van een aantal Italiaanse schilders.

In tegenstelling tot Oliva zie ik (5) het begrip transavant-garde minder verbonden aan een bepaalde stroming. Bij de vernieuwingsdrang van de avant-garde is doorgaans de daad zelf, namelijk het doorbreken van de grenzen en het tonen van nieuwe horizonten, belangrijker dan het verkregen resultaat. De transavant-garde verzamelt, volgens mij, een groot aantal kunstenaars die qua stijl en kunstuiting onderling sterk kunnen verschillen. Met elkaar hebben ze niet noodzakelijk een verband, tenzij hun houding ten opzichte van de avant-garde. Zij zijn het nieuwe, braakliggende gebied dat door de grensverlegging van de avant-garde vrijgekomen is, gaan bewerken vanuit hun eigen subjectiviteit. Op hun eigen wijze diepen zij bepaalde nieuwe visies uit, en komen zo soms tot rijkere resultaten dan de avant-garde zelf. Anderzijds kan men niet meer ontkennen dat de term verbonden is met het oeuvre van die bepaalde Italiaanse kunstenaars. Toch is er ook sprake van een internationale transavant-garde.(6) In België heeft Jean Bilquin (7) werk gemaakt dat nauw aansluit bij deze stroming.

4) A. B. Oliva, The Italian Trans-avant-garde, Milano, 1980.
5) W. Elias, “Jean Bilquin en de trans-avant-garde”, Art Actuel, Galerij A. van Horenbeeck, 1980.
6) A. B. Oliva, The International Trans-avant-garde, Milano, 1982.
7) W. Van den Bussche, e.a., Jean Bilquin, Oostende, 1999. 8) Marc Ruyters, “Zeven. Over de wereld van Jean Bilquin”, in: catalogus Jean Bilquin, Caermersklooster, Gent, 2003

© 2008 – 2012, Willem Elias. All rights reserved. On republishing this article you must provide a link to the original article on www.belgischekunst.be.

Print Friendly, PDF & Email

Filed Under: Transavant-garde Tagged With: Jean Bilquin

Kunstenaars

Albert Saverys Anne Bonnet Anto Carte Antoine Mortier Antoon De Clerck Armand Vanderlick Auguste Mambour Bart Decq Bram Bogart Camiel Van Breedam Camille D'Havé Carmen Dionyse Chantal Grard Christian Dotremont Colin Waeghe Constant Permeke E.L.T. Mesens Edgart Tytgat Emile Desmedt Englebert Van Anderlecht Enk De Kramer Erna Verlinden Etienne Desmet Fik Van Gestel Florence Fréson Frank Maieu Frank Steyaert Fred Bervoets Fred Eerdekens Gaston Bertrand Gauthier Hubert George Grard Gilbert Swimberghe Gudny Rosa Ingimarsdottir Guillaume Bijl Guy Degobert Guy Leclercq Guy Rombouts Guy Vandenbranden Hans Vandekerckhove Henri-Victor Wolvens Hilde Van Sumere Hubert Malfait Hugo Duchateau Ingrid Ledent Jacques Moeschal Jan Burssens Jan Cox Jane Graverol Jan Van Den Abbeel Jan Vercruysse Jean-Georges Massart Jean-Paul Laenen Jean Bilquin Jean Brusselmans Jef Van Tuerenhout Jo Delahaut Joseph Lacosse Jos Verdegem José Vermeersch Jozef Peeters Karel Dierickx Karin Hanssen Koen van den Broek Koen Vanmechelen Lieve De Pelsmaeker Liliane Vertessen Luc De Blok Luc Hoenraet Luc Peire Luc Tuymans Marcel Broodthaers Marcel Mariën Marc Lambrechts Marc Mendelson Marianne Berenhaut Marie-Jo Lafontaine Mark Cloet Maurice Wyckaert Maxime Van De Woestyne Merlin Spie Michel Buylen Michel Seuphor Mig Quintet Octave Landuyt Panamarenko Paul Delvaux Paul Gees Paul Van Gysegem Peter Beyls Peter De Cupere Peter Weidenbaum Philippe Vandenberg Pierre Alechinsky Pierre Caille Pierre Vlerick Piet Stockmans Pol Bury Raoul De Keyser René Barbaix René Magritte Roel D'Haese Roger Raveel Roger Somville Roger Wittevrongel Roland Van den Berghe Ronny Delrue Serge Vandercam Tinka Pittoors Tjok Dessauvage Ulrike Bolenz vandekerckhove vandenberg Victor Leclercq Victor Servranckx Walter De Rycke Walter Leblanc Werner Mannaers Wim Delvoye Yves Zurstrassen

Geen kunst of filosofie zonder een goed glas wijn

Zoeken op Belgischekunst.be

Recente berichten

  • Peter Beyls, co-creatie tussen mens en machine
  • Magritte en de vrije gedachte
  • Uit de schaduw: de ontwikkeling van kunsten en cultuureducatie in de vrije tijd in Vlaanderen
  • Kunsteducatie duurt het langst
  • Over kunst- en cultuureducatie in musea en erfgoedorganisaties in Vlaanderen
  • De kunstenaar als kunsteducator, Mark Cloet als artistiek spelontwikkelaar en spelleider.
  • Mark Cloet speelt met bakens in de ruimte.
  • Willem Elias kijkt naar Colin Waeghe – juni 2020

Hier kan je zoeken naar de naam van de kunstenaar waar je informatie over wil:

Kunstenaars

Mobile responsive

Belgischekunst.be is een project van Willem Elias en Rudi D’Hauwers en is ontwikkeld volgens het principe van ‘mobile responsive design’. Je leest waar en wanneer je wil op elk toestel van laptop tot ipad en smartphone.

 

  • Willem Elias
  • Inleiding
  • Portfolio
  • Galerij
  • Reflecties
  • Boeken
  • Contact

Return to top of page

Copyright Willem Elias © 2022 · Concept: Rudi DHauwers · Built on the Genesis Framework by StudioPress · WordPress · Log in

nl Dutch
nl Dutchen Englishfr Frenchde Germanit Italianes Spanish